Y - y

yafal *   v.t. engraisser; faire devenir gras *; mästen; fett werden lassen; to fatten. Ci kaw loolu Sóol ak i xarekatam bàyyi Agag, bañ koo aayal, rey ko, mook la gëna baax ca nag yaak la gëna baax ca gàtt yaak jur ga ñu yafal ba ca kuuy yu ndaw ya-- lépp lu am solo rekk. [1Sa 15.9] See: yàpp.

yàmblaŋ /ne/   Variant: yàmbalaŋ Dic. AF; Dic. JLD. adv.idéo.spéc. être vaste et dégagé; être grand ouvert; être spacieux; être vaste *; weitläufig und frei sein; weit offen sein; geräumig sein; weit sein; to be vast and free; to be wide open; to be spacious; to be immense. Xanaa àll bi newul yàmblaŋ ngay gis? Nan teqalikoo, kay; boo demee càmmoñ, ma dem ndijoor; boo demee ndijoor, ma dem càmmoñ.» [Njàlbéen ga / Gn 13.9] «Ñii sunuy am-di-jàmm lañu, te gannaaw réew maa ngi ne yàmblaŋ, bàyyileen leen, ñu sanc te dem fu leen neex. [Njàlbéen ga / Gn 34.21]

yàq *   v.t. abîmer; gâter; détériorer; gâcher; endommager; corrompre; pervertir *; détruire; beschädigen; verderben; verschlechtern; verschwenden; zerstören; vernichten; to spoil; to ruin; to deteriorate; to waste; to damage; to corrupt; to pervert; to destroy.

yàq biir *   v.i. faire une interruption volontaire de grossesse *; avorter; einen freiwilligen Schwangerschaftsabbruch vornehmen; abtreiben; to voluntarily interrupt a pregnancy; to abort.

yàq der *   v.t. gâcher la réputation de (quelqu'un); souiller la réputation; nuire à la réputation; médire de *; den Ruf verderben; den Ruf beflecken; dem Ruf schaden; schlecht machen; to spoil the reputation; to sully the reputation; to harm the reputation; to speak ill of.

yàq nit   faire le maraboutage.

yàq sa liggéey   (more serious than a dérangement).

yàq xel   détruire; détourner dans un mauvais sens. Note: peut aussi prendre le sens de dégout

yàqu *   v.i. 1 • être endommagé; être cassé *; beschädigt sein; kaputt sein; zerbrochen sein; to be dammaged; to be broken.

2 • être gaspillé *; verschwendet sein; to be wasted.

3 • être corrompu; être gâté *; verdorben sein; to be spoiled; to be ruined.

4 • être perverti; être mal élevé *; verdorben sein; schlecht erzogen sein; to be perverted; to be badly brought up. syn.: asaru, ayib.

yëddukat b-   n. espion, qui écoute aux portes; Horcher; Lauscher; eavesdropper. Xelum Yuusufa ne yarr ca la mu géntoon ca ñoom, daldi ne leen: «Yéen ay yëddukat ngeen, yuy nemmikusi mbóoti réew mi.» [Njàlbéen ga / Gn 42.9]

yéegukaay b-   marches; Stufen; steps. Noonu Pool taxaw ca yéegukaay ba, tàllal loxoom mbooloo ma, ñu daldi ne tekk. [Act 21.40] Usage: fabriqué

yeewu *   Variant: yewwu Dic. JLD. v.i. 1 • se réveiller *; aufwachen; to wake up.

2 • être éveillé *; aufgeweckt sein; wach sein; to be wide awake; to be alert.

3 • avoir expérience; être malin; être intelligent; Erfahrung haben; pfiffig sein; intelligent sein; to have experience; to be cunning; to be intelligent.

yeggale *   See main entry: àggle. Variant: àggale *; àggali *; eggale *; eggali *; yeggali *. v.t. faire arriver à terme; terminer; achever *; zu Ende bringen; beenden; vollenden; to bring to an end; to end; to finish; to conclude.

yeggali *   See main entry: àggle. Variant: àggale *; àggali *; eggale *; eggali *; yeggale *. v.t. faire arriver à terme; terminer; achever *; zu Ende bringen; beenden; vollenden; to bring to an end; to end; to finish; to conclude.

yegsi *   See main entry: agsi *. Variant: egsi *; ëgsi *. v.i. arriver (au lieu du locuteur); venir; survenir *; ankommen (am Ort des Sprechers); kommen; passieren; aufkommen; to arrive (at the place of the speaker); to come; to happen; to occur.

yewwi *   v.t. See main entry: yiwi *. détacher; libérer *; délier; lösen; entlassen; freilassen; losbinden; losmachen; to detach; to free; to release; to liberate; to untie. Variant: yiwi (Cayor).